Plateau de Fruits de Mer, © leplateaudefruitsdemer.fr
Waarom zwerf ik zo graag langs het strand (in de loop van de jaren zo ongeveer langs de kust van alle oceanen en zeeën)? Waarom verzamel en ik zo graag schelpdieren? Waardoor verloor ik zoveel overgewicht (bijna 20 kilo) en voel ik me nu zoveel gezonder, nadat mijn dieet drastisch heb herzien?
Ik was enkele dagen geleden op bezoek bij mijn goede vriend Erwin Kompanje en daar vielen de puzzelstukjes op hun plaats. We bespraken de relatie tussen de evolutie van de mens en diens voedsel door de tijden heen. Al discussiërend gingen we steeds meer twijfelen aan de jager-verzamelaar hypothese. We kennen allemaal wel de prachtige schilderijen van Zdenek Burian, we zien daar onder ander de triomferende mammoetjagers.
Mammoet jagers © wallpapername.com
Kijken we echter naar artefacten die worden gevonden in het Noordzee bekken, bijvoorbeeld op de Maasvlakte, dan vinden we gekartelde speerpunten, waarmee je kunt vissen en niet de geweldige wapens, waarmee je de huid van een Wolharige Mammoet of Rinoceros kunt doorboren. Wij denken dat onze voorouders eerder voor deze giganten op de loop gingen, dan dat ze er op jaagden. We twijfelen er niet aan dat mensen in de steentijd (Paleolithicum), met georganiseerd jagen grote prooien konden verschalken. Maar dan hebben we het wel over vroege Homo sapiens of Homo neanthalensis, mensachtigen die in tijd en bouw dicht bij de hedendaagse mens staan. Het lijkt ons echter veel waarschijnlijker dat de vroege mensen verzamelden. Bijvoorbeeld planten; noten, bessen en eieren in het seizoen en schelpdieren, die aan de kust het hele jaar aanwezig zijn. En daarnaast vis, die vrij gemakkelijk gevangen kan worden. Natuurlijk jaagden onze voorouders ook, maar wij denken dan meer aan vogels en kleine zoogdieren zoals konijn en haas, die een veel gemakkelijkere prooi vormen.
Wat betekent dit voor het dieet van de hedendaagse mens? Daarover wil ik de komende tijd regelmatig wat schrijven op deze weblog. Maar nu terug naar onze voorouders. De wetenschap gaat ervan uit dat de soort Homo sapiens ontstond in Oost Afrika en van daaruit migreerde naar Europa en Azië en mettertijd naar Noord- en Zuid-Amerika en Oceanië, zie kaart (origineel van de National Geographic website).
Human migration map – © nationalgeographic.com
De vroege mens verliet Afrika rond 50.000-70.000 jaar geleden, vanuit het oogpunt van evolutie is dat zeer kort geleden. De fossiele record van Oost Afrika toont aan dat mensachtigen zich daar ontwikkelden gedurende zes tot acht miljoen jaar, met andere woorden slecht 1 á 2 procent van de ontwikkeling van de mens speelt zich af buiten Afrika. Dus is het heel interessant om te kijken hoe onze voorouders daar leefden en wat ze daar aten. Veel mensen denken bij Oost Afrika aan een droge savanne; maar dat was het (en is het ook nu) niet! Er zijn en waren daar veel meren, rivieroevers en een lange kuststrook, perfecte plaatsen om schelpdieren en vis te verschalken.
De vroege mens leefde dus veelal van plantaardig voedsel, schelpdieren en vis! Zou ik daarom zo graag verzamelen langs de kust? Is dit de reden dat mijn huidige levensstijl (veel groente en fruit, eieren, noten, vis en schaaldieren en nauwelijks vlees en melkproducten en… geen suiker) zo’n goede invloed heeft op mijn gezondheid?
Een groep onderzoekers van het Universitair Medisch Centrum Groningen onder leiding van Prof. Dr. Frits Muskiet focust zich op dit onderwerp. Muskiet heeft hierover een uiterst interessant artikel geschreven in het Ned Tijdschrift Klin Chem Labgeneeskunde 2005, vol. 30, no. 3:”Evolutionaire geneeskunde U bent wat u eet, maar u moet weer worden wat u at”, je kunt de PDF hier downloaden: F.A.J Muskiet, 2005 – Evolutionaire geneeskunde. Een vrij technische, maar buitengewoon boeiende lezing hierover, door Dr. Remko Kuipers, van de groep van Muskiet, gehouden tijdens het Ancestral Health Symposium in 2012 (AHS12). kun je beluisteren door deze link te volgen.
Frans de Jong 